رمزگشایی از طومار دوهزار ساله؛ هوش مصنوعی میراث به‌جامانده از فوران کوه وزوو را زنده کرد
به مدت نزدیک به دو هزار سال، طومار PHerc. 172 غیرقابل خواندن تلقی می‌شد. این طومار در جریان فوران کوه وزوو در سال ۷۹ میلادی به زغال تبدیل شده بود. این دست‌نوشته به قدری شکننده است که نمی‌شود آن را لمس کرد و از سوی دیگر آن‌قدر سوخته و سیاه شده که نمی‌توان نوشته‌هایش را با چشم دید. به همین دلیل، طومار وزوو مدت‌ها معمایی بود که کسی نتوانسته بود آن را بخواند. اما به‌تازگی، دانشمندان با استفاده از فناوری تصویربرداری اشعه ایکس و هوش مصنوعی، توانسته‌اند عنوان و نویسنده طومار را کشف کنند.
طومار PHerc. 172 که در کتابخانه بادلین دانشگاه آکسفورد نگهداری می‌شود، به‌عنوان اثری از «فیلودموس»، فیلسوف یونانی شناسایی شده است. عنوان طومار «درباره رذایل اخلاقی و فضایل مخالف آن‌ها و در مورد کسانی است که آن‌ها را دارند».
طومار به قدری شکننده است که نمی‌شود آن را لمس کرد و آن‌قدر سوخته و سیاه شده که نمی‌توان نوشته‌هایش را با چشم دید
فیلودموس، اهل گادارا فیلسوف و شاعر پیرو فلسفه اپیکوریسم بود که قرن اول پیش از میلاد می‌زیست. او در آتن زیر نظر زنون، فیلسوف برجسته اپیکوریسم تحصیل کرد و سپس به عضو مهمی از جامعه فکری پررونق روم تبدیل شد که افرادی چون هوراس و ویرجیل نیز در آن حضور داشتند. در قرن هجدهم، تعدادی از آثار فیلودموس در میان خرابه‌های ویلای پاپیروس‌ها در هرکولانیوم پیدا شد.
طومار مورد بحث، احتمالا اولین بخش از یک اثر اخلاقی بزرگ‌تر است. این طومار با چیزی که قبلا پژوهشگران فکر می‌کردند اولین کتاب از آن رساله باشد و نامش «درباره تملق» بود، مطابقت ندارد؛ اما همچنان فلسفه اخلاقی باستانی را به تصویر می‌کشد.
برخی از اولین کلمات خوانده‌شده از طومار شامل واژه‌هایی مثل «سرگشتگی»، «ترس» و «نفرت» است که نشان می‌دهد موضوع اصلی طومار مسائل اخلاقی است. علاوه‌براین، بخش‌هایی از متن به «عطر» و «آرایشگاه» اشاره دارند که به احتمال زیاد به‌عنوان نماد یا مثال‌هایی برای توضیح مسائل اخلاقی در متن استفاده شده‌اند.
هوش مصنوعی طومار سوخته را زنده می‌کند
موفقیت در خواندن طومارهای سوخته به لطف چالش وزوو حاصل شد. این چالش رقابتی جهانی است که سال ۲۰۲۳ راه‌اندازی شد و هدفش رمزگشایی طومارهای سوخته‌ی هرکولانیوم بدون بازکردن فیزیکی آن‌ها است.
دو دانشجوی آلمانی به نام‌های مارسل روت از وورتسبورگ و میکیا نوواک از شرکت Gray Swan AI توانسته‌اند موفقیتی را به دست آورند که درطول قرن‌ها دور از دسترس پژوهشگران بود. آن‌ها از مدل هوش مصنوعی که ابتدا برای تصویربرداری پزشکی طراحی شده بود، استفاده کردند تا جوهر باستانی را در اسکن‌های بسیار دقیق از طومارهای سوخته شناسایی کنند. اسکن‌ها با استفاده شتاب‌دهنده‌ای در نزدیکی آزمایشگاه بادلین دانشگاه آکسفورد تولید شدند.
روت و نوواک برای آموزش مدل هوش مصنوعی خود، به‌طور دستی هزاران قسمت از طومار را بررسی و هر اثری از جوهر یا الیاف پاپیروس را برچسب‌گذاری کردند. سپس هوش مصنوعی به تدریج یاد گرفت حروفی را شناسایی کند که چشم انسان قادر به دیدن آن‌ها نبود. درنهایت، هوش مصنوعی توانست رشته‌ای از حروف یونانی را که نشان‌دهنده نام و عنوان اثر فیلودموس بود، کشف کند: «فیلودموس، درباره رذایل».
کشف نویسنده و عنوان طومار باعث شد روت و نوواک جایزه‌ای به ارزش ۶۰ هزار دلار دریافت کنند. شان جانسون، پژوهشگر دیگری نیز که در چالش وزوو شرکت داشت، تقریبا در همان زمان به‌طور مستقل به همین کشف دست پیدا کرد. به همین دلیل، هر سه نفر برای این کشف مشترک مورد تقدیر قرار گرفتند.
-
به لطف هوش مصنوعی، محل دفن افلاطون سرانجام کشف شد07 02 03مطالعه ‘3 -
۲۰ راز بزرگ تاریخ؛ از خطوط تمدن نازکا تا استون هنج28 10 02مطالعه ’18
-
چرا برخی مجسمه‌های یونانی و رومی بینی ندارند؟02 03 03مطالعه ‘5
طومار PHerc. 172 تنها یکی از صدها طومار کشف‌شده از ویلای طومارها است. این ویلا، ملک رومی مجللی بود که در زمان فوران آتشفشان وزوو همراه با شهر هرکولانیوم مدفون شد.
ویلا که در سال ۱۷۵۰ توسط یک کشاورز کشف شد، نه تنها پر از مجسمه است، بلکه کتابخانه نادر و دست‌نخورده‌ای از دوران باستان را نیز در خود دارد. این کتابخانه اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا تنها کتابخانه‌ی شناخته‌شده‌ای محسوب می‌شود که از دنیای یونانی-رومی باقی‌مانده است. طومارها به دلیل گرمای شدید و کمبود اکسیژن در زمان فوران آتشفشان، کربونیزه شده‌اند، اما کاملا از بین نرفته‌اند.
طومار PHerc. 172 تنها یکی از صدها طومار کشف‌شده از ویلای طومارها است
در طول قرن‌ها، برای خواندن طومارهای سوخته، از روش‌هایی مانند مواد شیمیایی و برش‌دادن استفاده می‌شد که اغلب باعث تخریب طومارها می‌شد. اما با پیشرفت هوش مصنوعی و فناوری‌های تصویربرداری مدرن، دیگر به استفاده از تیغ یا حلال‌های شیمیایی نیازی نیست.
قبل از کشف اخیر، پژوهشگران تنها به بخش‌هایی از دیگر کتاب‌های همین مجموعه دسترسی داشتند. دیگر کتاب‌های کشف‌شده شامل «درباره چاپلوسی»، «درباره مدیریت اموال» و «درباره تکبر» بودند. این کتاب‌ها به‌طور فیزیکی باز شده و مطالعه شدند.
فراتر از طومار جدید
تاریخ‌نگاران از مدت‌ها قبل حدس می‌زدند ویلای طومارها تنها شامل آثار فیلودموس نباشد، بلکه ممکن است متون گمشده‌ای از شخصیت‌های بزرگ تاریخی مانند ارسطو، اوریپید یا حتی سافو نیز در آنجا وجود داشته باشد. تا به‌حال حدود ۸۰۰ طومار شناسایی شده‌اند. اما بخش عمده‌ای از ویلا و احتمالا کتابخانه‌ای رومی در آن نزدیکی هنوز کاوش نشده است.
چنانچه تلاش‌ها برای کاوش و کشف آثار باستانی ادامه یابد، ممکن است مشابه آنچه در دوران رنسانس اتفاق افتاد، شاهد کشف بزرگ از آثار ادبی کلاسیک باشیم. در آن زمان، بسیاری از آثار باستانی دوباره کشف شدند و به احیای علم و فرهنگ کلاسیک کمک کردند.
طوماری که پس از نزدیک به ۲۰۰۰ سال قابل خواندن شده، فقط کلمات را نشان نمی‌دهد، بلکه نشانگر نحوه تفکر انسان‌های باستانی درباره‌ی رذایل و فضایل است. بسیاری از دانش‌های باستانی ممکن است هنوز در دل زمین دفن شده باشند و در آینده کشف شوند.
